गोंदिया जिल्ह्यात प्रेम प्रकरणातून नोंदणी पद्धतीने होणाऱ्या विवाहांची संख्या गेल्या काही वर्षांत लक्षणीय वाढली आहे. मात्र, या विवाहांपैकी अनेक जोडपी काही काळातच कोर्टाच्या पायऱ्या चढताना दिसत आहेत. प्रेमाच्या बंधनातून सुरू झालेल्या या नोंदणी विवाहांचे नाते टिकवण्याचे आव्हान युगलांसमोर आहे. मागील पाच वर्षांत जिल्ह्यात १४९ नोंदणी विवाह झाले असून, विशेषत: कोरोना काळानंतर या पद्धतीने विवाह करणाऱ्यांची संख्या झपाट्याने वाढली आहे, अशी माहिती विवाह नोंदणी अधिकारी अविनाश जाधव यांनी दिली.
नोंदणी विवाहांचा वाढता कल
लग्नातील अनावश्यक खर्च टाळण्यासाठी आणि कायदेशीर प्रक्रिया सुलभ करण्यासाठी अनेक जोडपी आता नोंदणी पद्धतीने विवाह करण्यास प्राधान्य देत आहेत. विशेषत: प्रेमविवाह करणारी युगले या पद्धतीकडे मोठ्या प्रमाणात वळत आहेत. विवाह नोंदणी कार्यालयात लग्नाच्या एक महिना आधी नोटीस द्यावी लागते. यासाठी जिल्ह्यातील दोन्ही जोडप्यांसाठी केवळ ५० रुपये शुल्क आकारले जाते, तर एक जोडीदार दुसऱ्या जिल्ह्यातील असेल तर १०० रुपये शुल्क लागते. ही नोटीस ऑनलाइन पद्धतीने सादर करावी लागते, ज्यामुळे प्रक्रिया अधिक सुलभ आणि पारदर्शक झाली आहे. ठरलेल्या तारखेला विवाह नोंदणी अधिकाऱ्यांसमक्ष लग्न लावले जाते.
कोरोनानंतर बदलले चित्र
कोरोना काळानंतर नोंदणी विवाहांचा ट्रेंड वाढला आहे. २०२२ मध्ये गोंदिया जिल्ह्यात ३६ नोंदणी विवाह झाले, अशी माहिती अविनाश जाधव यांनी दिली. यापैकी बहुतांश विवाह हे प्रेम प्रकरणातून झालेले आहेत. मात्र, या विवाहांपैकी काही जोडपी कालांतराने कोर्टात वाद घेऊन पोहोचतात. प्रेमाच्या उत्साहात घेतलेला विवाहाचा निर्णय काही जोडप्यांना टिकवणे अवघड जात आहे. यामुळे नोंदणी विवाहांचे प्रमाण वाढत असले तरी त्यांचे टिकाऊपण हा चिंतेचा विषय बनला आहे.
नोंदणी विवाहांचे फायदे आणि आव्हाने
नोंदणी विवाह ही प्रक्रिया कायदेशीर आणि आर्थिकदृष्ट्या सोपी असली, तरी यातून होणाऱ्या विवाहांचे टिकाऊपण हा प्रश्न उपस्थित होतो. प्रेमविवाह करणाऱ्या जोडप्यांना सामाजिक दबाव, कौटुंबिक मतभेद आणि वैयक्तिक समस्यांचा सामना करावा लागतो. यामुळे काही जोडपी लग्नानंतर काही काळातच विभक्त होण्याचा निर्णय घेतात. गोंदिया जिल्ह्यात मागील काही वर्षांत नोंदणी विवाहांशी संबंधित अनेक वाद कोर्टापर्यंत पोहोचले आहेत, जे या पद्धतीच्या मर्यादांवर प्रकाश टाकतात.
काय आहे उपाय?
विवाह नोंदणी अधिकारी अविनाश जाधव यांच्या मते, नोंदणी विवाह ही कायदेशीर आणि सोपी प्रक्रिया आहे, परंतु जोडप्यांनी विवाहापूर्वी एकमेकांना समजून घेणे आणि कौटुंबिक पाठिंबा मिळवणे महत्त्वाचे आहे. प्रेमविवाह करणाऱ्या जोडप्यांनी केवळ भावनिक निर्णय न घेता, दीर्घकालीन नातेसंबंधांचा विचार करणे गरजेचे आहे. तसेच, विवाहपूर्व समुपदेशन आणि कायदेशीर मार्गदर्शन यामुळे जोडप्यांना त्यांच्या निर्णयाची स्पष्टता मिळू शकते.
प्रेम आणि कायदा यांचा मेळ
नोंदणी विवाहांचा वाढता कल हा आधुनिक काळातील बदलत्या सामाजिक दृष्टिकोनाचे प्रतिबिंब आहे. परंतु, प्रेमाच्या बंधनाला कायदेशीर मान्यता मिळणे आणि ते टिकवणे यात मोठा फरक आहे. गोंदिया जिल्ह्यातील हा ट्रेंड दर्शवतो की, प्रेमविवाह आणि नोंदणी विवाहांचा मार्ग स्वीकारणारी युगले वाढत असली, तरी त्यांच्यासमोर टिकाऊ नातेसंबंधांचे आव्हान कायम आहे.
टीप: अधिक माहितीसाठी गोंदिया विवाह नोंदणी कार्यालयाशी संपर्क साधावा.